کارخانه فرآوری طلا ، تولید کنسانتره طلا
در زیر شرح مختصری واحد های مختلف یک نمونه کارخانه فرآوری فعال در داخل کشور ارائه می گردد .
استوک پایل :
در این قسمت خاک در تعدادی دپوی بزرگ جمع آوری شده است. هر دپو عیار مشخصی دارد. خاک از دپوهای مختلف به رام بین شارژ می گردد. میزان و نوع دپو براساس عیار متوسط تعیین شده واحد تولید می باشد. عملیات شارژ خاک توسط لودر و کامین انجام می پذیرد.
واحد سنگ شکنی :
در این واحد خاک موجود در رام بین توسط یک اپرون فیدر به درون سنگ شکن فکی شارژ و بر روی نوار نقاله ریخته می شود. سایز سنگ های ورودی به سنگ شکن فکی می تواند حداکثر 55x90 سانتی متر باشد. سایز سنگ خروجی از سنگ شکن حداکثر 14 سانتی متر می باشد.
واحد آسیاب :
خوراک خرد شده توسط نوار نقاله وارد یک دستگاه آسیاب SAG Mill می گردد. پس از عملیات خردایش در سگ میل دوغاب حاصله توسط پمپ های دیس شارژ جهت دانه بندی به هیدرو سیکلون ها فرستاده می شود. ذرات ریز تر از 75 میکرون وارد سرریز سیکلون شده و به مخازن لیچ منتقل می شود، ذرات درشت تر از 75 میکرون به زیر ریز سیکلون رفته و جهت خردایش مجدد به سگ میل منتقل می شوند.
واحد لیچ :
خوراک خردایش شده از مسیر سرریز سیکلونها به واحد لیچ فرستاده می شود. در این مرحله تعداد 7 تانک با حجم 700 مترمکعب وجود دارد که فرایند انحلال طلا، نقره و جیوه در محلول سیانوری و سپس عملیات جذب این فلزات حل شده در سیانور به روی کربن اکتیو در آنها صورت می پذیرد. کربن اکتیو توسط سیستم ایرلیفت از تانک 7 به تانک 6 و سپس تانک 5 و همینطور در ادامه تا تانک 1 منتقل می شود.
واحد آماده سازی مواد شیمیائی شامل انحلال آهک، سیانور و سود سوز آور در آب و همچنین مخزن اسید کلریدریک، واحد اکسیژن پلانت و کمپرسور خانه نیز در کنار واحد لیچ قرار دارند.
واحد تیکنر و PPSM :
این واحد دارای دو دستگاه تیکنر و یک دستگاه PPSM می باشد. در این واحد بخش اعظمی ازآب پروسس که حاوی سیانور می باشد از دوغاب و پسماند جدا شده و در مخزن های مخصوص آب پروسس نگهداری و سپس جهت استفاده مجدد به واحد آسیاب منتقل می شود.
گل یا پسماندی که از آب جدا شده است توسط پمپ های مخصوصی به سد باطله منتقل می شوند.
واحد الوشن :
طلا، نقره و جیوه تولید شده پس از جذب به کربن اکتیو توسط لاین و پمپ مخصوصی از تانک لیچ شماره 1 به واحد الوشن ارسال می گردند. کربن اکتیو ابتدا وارد ستون اسید شوئی شده و توسط اسید کلریدریک رقیق یک سری از ناخالصی های فلزی از کربن جدا شده و به سد باطله ارسال می گردند.
سپس کربن اکتیو توسط یک سیستم واتر جت از ستون اسید شوئی به ستون الوشن منتقل می گردد. در این ستون طلا، نقره و جیوه با فشار و دمای بالا از کربن جدا و به صورت محلول سیانوری در می آید. بعد از اطمینان از جدایش فلزات گرانبها از کربن اکتیو محلول حاصله توسط پمپ مخصوصی به مخازن ذخیره الوئیت دراتاق طلا منتقل می شوند.
اتاق طلا :
در این اتاق ابتدا جیوه توسط سولفور سدیم از محلول جدا و به صورت کنستانتره جیوه در بشکه بسته بندی و نگهداری می شود. سپس جهت تولید جیوه خالص به شرکت استحصال مواد معدنی تخت سلیمان ارسال می گردد. محلول عاری از جیوه که سزشار از طلا و نقره است توسط پمپی به واحد الکترو وینینگ شارژ می شود.
طلا و نقره در دستگاه الکترووینینگ از محلول جدا و بر روی پشم فولادی جمع می گردند. پشم فولادی حاوی طلا و نقره جهت تولید طلا و نقره به واحد ریفاینری شرکت استحصال مواد معدنی ارسال می گردد.
سد باطله :
سد باطله این شرکت دارای ظرفیت مناسب برای کل عمر معدن می باشد. این سد یک سد خاکی با هسته رسی کوبیده شده است. کف قسمت دریاچه پشت سد نیز توسط رس کوبیده عایق بندی شده است.
در این قسمت یک واحد پمپاژ و خط لوله جهت ارسال آب پروسس از پشت این سد به مخازن ذخیره آب پروسس در واحد تیکنر کارخانه وجود دارد.
کارخانه فلوتاسیون :
این کارخانه یک واحد فلوتاسیون کامل است که دوغاب پسماند کارخانه فراوری را گرفته و با عملیات فلوتاسیون بخش عمده ای از جیوه، طلا و نقره موجود در این پسماند را به صورت کنستانتره جدا کرده و بسته بندی می نماید. این کنستانتره به همین صورت فروخته می شود.
دوغاب یا پسماند خروجی این واحد به سد باطله منتقل می شود.
کارخانه استحصال مواد معدنی :
در این کارخانه فلز جیوه از کنسانتره جیوه تولیدی در کارخانه فرآوری تولید می گردد. طلا و نقره نیز از کاتد ارسالی از کارخانه فراوری تولید می گردند.
فرایند تولید جیوه بدین گونه است که کنستانتره دریافتی درون 16 سینی مخصوص از جنس استیل ریخته و به درون کوره جیوه گذاشته می شوند.
1 - استحصال طلا و نقره از کنسانتره و یا کاتد حاوی طلا و نقره :
در این مرحله کاتد و یا کنسانتره خریداری شده ابتدا توزین و تعیین عیار می گردد . سپس محلول آب و اسید در میکسر یک تهیه و کاتد یا کنسانتره به آن شارژ می گردد وعمل همزدگی ادامه پیدا می کند تا فلزات قابل حل در اسید در محلول حل گردند سپس مخلوط حاصل توسط یک فلیتر پرس ، فیلتر می گردد. محلول حاصل که شامل سولفات فلزات مختلف می باشد به مخازن محلول دور ریز (باطله) ارسال و کیک حاصل از این فیلتراسیون تخلیه ، توزین و میزان طلا و نقره آن اندازه گیری می گردد .
کیک حاصل را در میکسر دو به محلول تیزاب سلطانی شارژ نموده و همزدگی را ادامه داده تا طلا بطور کامل حل و نقره رسوب گردد ، سپس توسط فیلتر پرس مخلوط حاصله را فیلتر کرده و محلول آن را به میکسر 3 هدایت می کنیم این محلول حاوی طلا و برخی فلزات دیگر می باشد و کیک حاصل بصورت عمده حاوی رسوب نقره می باشد.
بعد از آنکه کل محلول فیلتراسیون وارد میکسر 3 شد با یک احیاءکننده قوی طلا را بصورت فلزی رسوب می دهیم سپس با فیلتر کردن پودر طلا را از محلول جدا و برای ادامه به قسمت ذوب می فرستیم .
کیک رسوب نقره حاصل از فیلتراسیون میکسر 2 را با مقدار مورد نیاز مواد شیمیائی مخلوط و در دمای بیش از 800 درجه سانتیگراد ذوب و بعد از ریخته گری نقره بصورت قرص حاصل می شود . این قرص نقره در حدود 96% - 85% نقره دارد . قرص حاصله را مجدداً ذوب و با آن آند درست می کنیم . آند حاصله را در الکترولیز نقره قرار می دهیم و بعد از آنکه عمل الکترولیز پایان گرفت نقره بصورت پودر نقره از کاتد جدا و ذوب می گردد . بنا به درخواست مشتری نقره تولیدی به شکل شمش ، میله و یا ساچمه ریخته گری و بسته بندی می گردد .
پودر طلای حاصل از میکسر 3 را درون بوته ذوب ریخته و در دمای بیش از 800 درجه سانتیگراد ذوب و با کمک مواد شیمیائی اندک ناخالصی که ممکن است در میکسر 3 به همراه طلا راسب شده باشد را از مذاب خارج و بصورت سرباره از مذاب جدا می کنیم . و مذاب را بصورت شمش های بزرگ 3 یا 4 کیلوگرمی ریخته گری می کنیم . سپس این شمش ها را مجدداً ذوب و گوارسه می کنیم تا طلا به شکل ساچمه درآید . این کار جهت توزین مناسب شمش ها می باشد . بعد از گوارسه کردن توسط ترازوی دقیق ساچمه های طلا را توزین و بصورت بسته های یک کیلوگرمی تقسیم می کنیم . بسته های توزین شده یک کیلوگرمی را جداگانه ذوب و در قالب مخصوص طلا ریخته گری نموده تا شمش های یک کیلوگرمی حاصل گردد . شمش ها را مجدد تک تک با دقت توزین سپس بسته بندی و روانه بازار می کنیم .
2- تولید جیوه و نقره از کنسانتره جیوه
در این مرحله کنسانتره خریداری شده ، ابتدا مورد آزمایش قرار گرفته و میزان جیوه ، نقره و طلای آن اندازه گیری می شود سپس درون کوره جیوه قرار داده شده تا جیوه آن بصورت کامل تبخیر و با سرد کردن هوای گرم خروجی از کوره بصورت جیوه فلزی جمع آوری و پس از تصفیه فیزیکی درون کپسولهای 35 کیلوئی بسته بندی می گردد .
بعد از اتمام کار کوره خاموش و درب آن باز می گردد و خاک باقی مانده در کوره را تخلیه می کنیم . سپس خاک مذکور در میکسر 2 در اسید حل می گردد و نقره آن بصورت رسوب نقره ته نشین می شود . رسوب نقره که در فیلتر پرس 2 جمع آوری می گردد را با همراه مواد شیمیائی ذوب و قرص نقره حاصل را آند ریزی می کنیم . آند حاصل را در الکترولیز قرار داده و از آن نقره با خلوص بالا حاصل می گردد .